رضینا من وصالک بالوعود
علی ما انت ناسیة العهود
ترکت مدامعی طوفان نوح
و نار جوانحی ذات الوقود
صرمت حبال میثاقی صدودا
وألزمهن کالحبل الورید
نفرت تجانبا فاصفر وردی
فعودی ربما یخضر عودی
متی امتت کوس الشوق یغنی
انین الوجد من نغمات عود
و اصبح نوم اجفانی شریدا
لعلک ای ملیحة ان ترودی
الیس اصدر انعم من حریر؟
فکیف القلب اصلب من حدید
و کم تنحل عقدة سلک دمعی
لربات الاساور والعقود
اکاد اطیرفی الجو اشتیاقا
اذا ما اهتز بانات القدود
لقد فتنتنی بسواد شعر
و حمرة عارض و بیاض جید
و أسفرت البراقع عن خدود
اقول تحمرت بدم الکبود
و غربیب العقائص مرسلات
یطلن کلیلة الدنف الوحید
غدائر کالصوالج لاویات
قد التفت علی اکر النهود
لیالی بعدهن مساء موت
و یوم وصالهن صباح عید
الا انی شغفت بهن حقا
و کیف الحق استر بالجحود
و لو انکرت ما بی لیس یخفی
تغیر ظاهری ادنی شهودی
تشابه بالقیامة س حالی
و الا لم تکن شهدت جلودی
لقد حملت صروف الدهر عزمی
علی جوب القفار و قطع بید
نهضت اسیر فی الدنیا انطلاقا
فاوثقنی المودة بالقیود
و لا زمنی لزام الصبر حتی
سعدت بطلعة الملک السعید
من استحمی بجاه جلیل قدر
لقد اوی الی رکن شدید

امطلع شمس باب دارک ام بدر؟
اقدک ام غصن من البان لا ادری؟
تمیش ولم تحسن الی بنظرة
ملکت غنی لاتکبرن علی فقری
اکاد اذا تمشی لدی تبخترا
اموت، و احیی ان مررت علی قبری
تواریت عنی بالحجاب مغاضبا
و هل یتواری نور وجهک بالخدر؟
الم ترنی احدی یدی تبسطت
الیک، و اخری من یدی علی صدری؟
اتأمرنی بالصبر عنک جلادة
و عندی غرام یستطیل علی الصبر
اباح دمی ثغر تبسم ضاحکا
عسی یرحم الله القتیل علی الثغر
و رب صدیق لامنی فی وداده
الم یره یوما فیوضح لی عذری
اسیرالهوی ان شت فاصرخ شکایة
و ان شئت فاصبر لافکاک عن الاسر
و من شرب الخمر الذی اناذقته
الی غد حشر لایفیق من السکر

علی قلبی العدوان من عینی التی
دعته الی تیه الهوی فاضلت
مسافر وادی الحب لم یرج مخلصا
سلام علی سکان ارضی و خلتی
متی طلع البدر اشتعلت صبابة
بما فی فادی من بدور اکلة
اهذا هلال العید ام تحت برقع
تلوح جباه العین شبه اهلة؟
علت زفراتی فوق صوت حدائهم
غداة استقلوا والمطایا اقلت
کأن جفونی عاهدت بعد بعدهم
بان لم تزل تبکی اسی و تألت
تبعت الهوی حتی زللت عن الهدی
و هذی الذی القی عقوبة زلتی
اخلای مما حل بی شمت العدی
اتشمت اعدائی و انتم اخلتی؟
و ان کان بلوائی و ذلی بامرکم
فاشکر بلوائی و ارضی مذلتی
عشیة ذکراکم تسیل مدامعی
و بی ظماء لاینقع السیل غلتی
ایمنع مثلی من ملازمة الهوی
و قد جبلت فی النفس قبل جبلتی
رسوم اصطباری لم یزل مطرالاسی
یهدمها حتی عفت و اضمحلت
و ما کان قلبی غیر مجتنب الهوی
فدلته عینی بالغرور و دلت
الم ترنی فی روضة الحب کلما
ذوت مطرت سحب العیون فبلت
اما کان قتل المسلمین مجرما؟
لحا الله سمر الحی کیف استحلت؟
وها نفس السعدی اولی تحیة
تبلغکم ریح الصبا حیث حلت

ملک الهوی قلبی وجاش مغیرا
و نهی المودة ان اصیح نفیرا
اضحت علی ید الغرام طویلة
و ذراع صبری لایزال قصیرا
یا ناقلا عنی بانی صابر
لقد افتریت علی قولا زورا
من مصفی ممن یقدر جوره
عدلا، و یجعل طاعتی تقصیرا؟
لم یرضنی عبدا و بین عشیرتی
ما کنت ارضی ان اکون امیرا
یا سائلا عن یوم جد رحیلهم
ما کان الا لیلة دیجورا
لم تحتبس رکب بواد معطش
الا جمعت من البکاء غدیرا
کم اتقی هیف القدود تجانبا
فیغرنی کحل العیون غرورا
هل یطفئن الصبر نار جوانحی
و معالم الاحباب تلمع نورا
و لو اعب الخیل استوین کواعبا
و اهلة الحی اکتملن بدورا
ود الاساری ان یفک وثاقهم
و اود انی لا ازال اسیرا
ان جار خل تستعن بنظیره
الا خلیلا لم تجده نظیرا
رحم الاعادی لوعتی و توجعی
ما لحبة یعرضون نفورا؟
ان لم تحس بزفرتی و تشوقی
انصت، فتسمع للبکاء صریرا
یا صاحبی یوم الوصال منادما
کن لی لیالی بعدهن سمیرا
هل بت یا نفس الربیع بجنة؟
ام جئت من بلدالعراق بشیرا
عجبا بانی لست شارب مسکر
واظل من سکر الهوی مخمورا
صرفا محاعقلی، ورد قرائتی
شعرا، و غیر مسجدی ماخورا
ظما بقلبی لایکاد یسیغه
رشف الزلال و لو شربت بحورا
ماذا الصبا والشیب غیر لمتی
و کفی بتغییر الزمان نذیرا
یا آلفا بخلیله بک نعمة
احذر فدیتک ان تکون کفورا
قطع المهامة واحتمال مشقة
لرضی الا حبة لایظن کثیرا
حسوالمرارة فی کوس ملامة
حلو، اذا کان الحبیب مدیرا
و جلالة المنظور لم تتجل لی
لو لم تکن نفسی لدی حقیرا
یا من به السعدی غاب عن الوری
ارفق بمن اضحی الیک فقیرا
صلنی ودع ثم النعیم لاهله
لا اشتهی الا الیک مصیرا
فرض علی مترصد الامل البعید
بان یکون مع الزمان صبورا
و لعل ان تبیض عینی بالبکا
ارتد یوما التقیک بصیرا

حدائق روضات النعیم وطیبها
تضیق علی نفس یجور حبیبها
فیالیت شعری ای ارض ترحلوا
و بینی و بین الحی بید اجوبها
ذکرت لیالی الوصل و اشتاق باطنی
فیا حبذا تلک اللیالی و طیبها
و مجلسنا یحکی منازل جنة
و فی ید حوراء المحلة کوبها
بقلبی هوی کالنمل یا صاح لم یزل
تقرض احشائی و یخفی دبیبها
فلا تحسبن البعد یورث سلوة
فنار غرامی لیس یطفی لهیبها
و جلباب عهدی لایرث جدیده
و روضة حبی لایجف رطیبها
سقی سحب الوسمی غیطان ارضکم
و ان لم یکن طوفان عینی ینوبها
منازل سلمی شوقتنی کابة
و ما ضر سلمی ان یحن کئیبها
بکت مقلة السعدی ما ذکرالحمی
واطیب ما یبکی ادیار غریبها

فاح نشر الحمی و هب النسیم
و ترانی من فرط وجدی اهیم
ان لیل الوصال صبح مضییء
و نهار الفراق لیل بهیم
و وداع النزیل خطب جزیل
و فراق الانیس داء الیم
فتن العابدین صدر رخیم
آه لو کان فیه قلب رحیم
یا وحیدالجمال نفسی وحید
یا عدیم المثال قلبی عدیم
سلوتی عنکم احتمال بعید
وافتضاحی بکم ضلال قدیم
معشر اللائمین من یضلل‌الله
بعید بانه یستقیم
اجهلتم بان نارجحیم
مع ذکرالحبیب روض نعیم
کل من یدعی المحبة فیکم
ثم یخشی الملام فهو ملیم

علی ظاهری صبر کنسج العناکب
و فی باطنی هم کلدغ العقارب
و مغتمض الا جفان لم یدر ماالذی
یکابد سهران اللیالی الغیاهب
وان غمدوا سیف اللوا حظ فی الکری
الیس لهم فی القلب ضربة لازب
اقر بان الصبر الزم مؤنس
بلی فی مضیق الحب اغدر صاحب
و عیبنی فی حبهم من به عمی
و بی صمم عما یحدث عائبی
و من هوسی بعدالمسافة بیننا
یخایلنی ما بین جفنی و حاجبی
خلیلی ما فی‌العشق مأمن داخل
و مطمع محتال و مخلص هارب
و لیس لمغصوب الفاد شکایة
و ان هلک المغصوب فی ید غاصب
طربت و بعد القول فی فم منشد
سکرت و بعد الخمر فی ید ساکب
ایتلفنی نبل و لم ادر من رمی
ایقتلنی سیف و لم ار ضاربی
تری‌الناس سکری فی مجالس شربهم
و ها انا سکران و لست بشارب
اخلای لاترثوا لموتی صبابة
فموت الفتی فی‌الحب اعلی المناصب
لعمرک ان خوطبت میتا تراضیا
سیبعثنی حیا حدیث مخاطبی
لقد مقت السعدی خلا یلومه
علی حبکم مقت العدو المحارب
و ان عتبوا ذرهم یخوضوا و یلعبوا
فلی بک شغل عن ملامة عاتب

ان لم امت یوم الوداع تأسفا
لاتحسبونی فی المودة منصفا
من مات لاتبکوا علیه ترحما
و ابکوا لحی فارق المتألفا
یا طیف ان غدر الحبیب تجانبا
بینی و بینک موعد لن یخلفا
لما حدا الحادی و جد رحیلهم
ظفر العدو بما یؤمل و اشتفی
ساروا باقسی من جبال تهامه
قلبا فلا تذر الدموع فتتلفا
یا سائلی عمن بلیت بحبه
ابت المحاسن ان تعد و توصفا
ماذا یقال ولا شبیه لحسنه
لو کان ذا مثل اذا لتألفا
فکشفن عما فی البراقع مختف
و ترکن ما تخفی الصدور مکشفا
هل یقنعن من الحبیب بنظرة
ظمان لو شرب البحیرة ما اکتفی
اوقفت راحلتی بارض مودع
و بکیت حتی ان بللت الموقفا
منهم الیهم شکوتی و توجعی
ما انصفون ولم اجد مستنصفا
سعدی صبرا فالتصبر لم یکن
فی العشق الا ان یکون تکلفا

اصبحت مفتونا باعین اهیفا
لا استطیع الصبر عنه تعففا
والستر فی دین المحبة بدعة
اهوی و ان غضب الرقیب و عنفا
و طریق مسلوب الفؤاد تحمل
من قال اوه من الجفاء فقد جفا
دع ترمنی بسهام لحظ فاتک
من رام قوس الحاجبین تهدفا
صیاد قلب فوق حبة خاله
شرک یصید الزاهد المتفشفا
لاغرو ان دنف‌الحکیم بمثله
لو کان جالینوس اصبح مدنفا
کیف السبیل الی‌الخیال برقدة
والطرف مذ رحل الاحبة ماغفا
و امیز فی جسمی و طاقة شعره
فاصیبه منها ادق و اضعفا
رقت جلامید الصخور لشدتی
مالان قلبک ان یمیل و یعطفا
هذا و ما السعدی اول عاشق
انت اللطیف و من یراک استلطفا

متی جمع شملی بالحبیب المغاضب
و کیف خلاص القلب من یدسالب
اظن الذی لم یرحم الصب اذبکی
یقایس مسلوب الفؤاد بلاعب
فقدت زمان الوصل والمرء جاهل
بقدر لذیذ العیش قبل المصائب
تجانب خلی والوداد ملازمی
و فارق الفی والخیال مواظبی
ولم اربعدالیوم خلا یلومنی
علی حبکم الا نأیت بجانبی
الیک بتعنیف اللوائم عن فتی
سبته لحاظ الغانیات الکواعب
لقد هلکت نفسی بتدلیة الهوی
و کم قلت فیما قبل یا نفس راقبی
اشبه ما القی بیوم قیامة
و سیل دموعی بانتثار الکواکب
و ان سجع القمری صبحا اهمنی
لفقد احبائی کصرخة ناعب
اری سحبا فی الجو تمطر لؤلؤا
علی‌الروض لکنا علی کحاصب
الام رجائی فیه والبعد مانعی
و کیف اصطباری عنه والشوق جاذبی
و من ذاالذی یشتاق دونک جنة
دع النار مثوای و انت معاقبی
عزیز علی السعدی فرقة صاحب
و طوبی لمن یختار عزلة راهب
و هذا کتاب لا رسالة بعده
لقد ضج من شرح المودة کاتبی

یا ندیمی قم تنبه واسقنی واسق الندامی
خلنی اسهر لیلی و دع الناس نیاما
اسقیانی و هدیر الرعدقد ابکی الغماما
و شفاه الزهر تفتر من‌الضحک ابتساما
فی زمان سجع الطیر علی‌الغصن رخاما
و اوان کشف الورد من الوجه اللثما
ایها العاقل اف لبصیر یتعامی
فزبها من قبل ان یجعلک الدهر حطاما
قل لمن عیر اهل الحب بالجهل و لاما
لا عرفت الحب هیهات ولا ذقت الغراما
من تعدی زمن الفرصة بخلا واهتماما
ضیع العمر أیوما عاش او خمسین عاما
لاتلمنی فی غلام اودع القلب السقاما
مبداء الحب کم من سید اضحی غلاما
منتهی منیة قلبی شادن یسقی المداما
و علی‌الخضرة منثور و رند و خزامی
ذی دلال سلب القلب اذا قال کلاما
و جمال غلب الغصن اذا مال قواما
یا عذولی فنی الصبر الی کم والی ما
انا لا أعبؤ بالزجز ولا اخشی الملاما
ترک الحب علی مقلتی النوم حراما
و حوالی حبال الشوق خالفا و اماما
ما علی العاقل من لغوی اذا مروا کراما
لکن الجاهل ان خاطبنی قلت سلاما

یا ملوک الجمال رفقا باسری
یا صحاة ارحموا تقلب سکری
قد غلبتم روائح المسک طیبا
و قهرتم محاسن الورد نشرا
کنسیم النعیم حیث حللتم
حل بالواردین روح و بشری
مقل علمت ببابل هارو ...
ت علی ان یعلم الناس سحرا
عاذلی کف عن ملامی فیهن
لقد جت بالنصیحة نکرا
ذر حدیثی و ما علی من الشو ...
ق اذا لم تحط بذلک خبرا
بت استجهل الصباة علی الحب
و اصحبت بالصبابة مغری
ترکتنی محاجر العین أغدو
هائما فی محاجر البید قفرا
انثر الدمع حین انظم شعری
فاتم الحدیث نظما و نثرا
جمرات الخدود احرقن قلبی
و تبقین فی الجوانح جمرا
انا لولا جنایة الطرف ماکا ...
ن فؤادی الضعیف یحمل وزرا
انما قصتی کوازرة کلفها
جور ظالم وزر اخری
عیل صبری علی حدیث غرام
لو حکیت الجبال ابکیت صخرا
وافتتانی بنحر کل غزال
نحرالناظرین بالوجد نحرا
برزوا والربی تظل تنادی
ما لهذا النسیم حمل عطرا
ابدا لا افیق من سکر عیشی
ان سقتنی من المراشف خمرا
ایها الظاعنون من حی لیلی
عجبا کیف تستطیعون صبرا
لک یا قاتلی من الحسن شطرا ...
ن و خلیت لابن یعقوب شطرا
دمت یا کعبة الجمال عزیزا
و بک الهائمون شعثا و غبرا
لادمی ان ترکت لهو حدیثی
فبای الحدیث اشرح صدرا
طل عمری تصابیا و لعمری
یحدث الله بعد ذلک امرا

متی حللت به شیراز یا نسیم الصبح
خذالکتاب و بلغ سلامی الاحباب
اگر چه صبر من از روی دوست ممکن نیست
همی کنم به ضرورت چو صبر ماهی از آب

گر مرا بی‌تو در بهشت برند
دیده از دیدنش بخواهم دوخت
کاین چنینم خدای وعده نکرد
که مرا در بهشت باید سوخت

سخن عشق حرام است بر آن بیهوده گوی
که چو ده بیت غزل گفت مدیح آغازد
حبذا همت سعدی و سخن گفتن او
که ز معشوق به ممدوح نمی‌پردازد

تو آن نه‌ای که به جور از تو روی برپیچند
گناه تست و من استاده‌ام به استغفار
مرا غبار تو هرگز اثر کند در دل
که خاکپای توام؟ خاک را چه غم ز غبار؟

بس ای غلام بدیع‌الجمال شیرین‌کار
که سوز عشق تو انداخت در جهان آتش
به نفط گنده چه حاجت که بر دهان گیری
تو را خود از لب لعلست در دهان آتش

آن پریروی که از مرد و زن و پیر و جوان
هر که بینی دم صاحبنظری می‌زندش
آستینم زد و از هوش برفتم در حال
راست گفتند که دیوانه پری می‌زندش

شبی خواهم که پنهانت بگویم
نهان از آشنایان و غریبان
چنان در خود کشم چوگان زلفت
کزو غافل بود گوی گریبان
ولیکن هر گناهی را جزاییست
گناه عشق را جور رقیبان

هزار بوسه دهد بت‌پرست بر سنگی
که ضر و نفع محالست ازو نشان دادن
تو بت! ز سنگ نه‌ای بل ز سنگ سخت‌تری
که بر دهان تو بوسی نمی‌توان دادن!