هوش مصنوعی:
امام علی(ع) در این متن، مردم بصره را پس از جنگ جمل به دلیل پیروی از عایشه (جند المراة) و شتر (اتباع البهيمة) سرزنش می‌کند. ایشان اشاره می‌کنند که آنان با کوچک‌ترین تحریک (رغا فاجبتم) همراهی کردند و در زمان خطر فرار کردند (عقر فهرتم). سپس به ویژگی‌های منفی آنان مانند اخلاق ضعیف، عهدشکنی، نفاق، و آب شور (زعاق) اشاره می‌فرمایند. در ادامه، امام(ع) به عذاب الهی اشاره می‌کنند و بصره را به کشتی غرق‌شده یا پرنده‌ای در دریای عمیق تشبیه می‌کنند که تنها مسجد آن مانند بخشی از کشتی یا پرنده قابل مشاهده است. در روایات دیگر، امام(ع) بصره را از ناپاک‌ترین سرزمین‌ها می‌دانند که بیشترین شرور در آن است و عذاب الهی آن را فرا خواهد گرفت.
رده سنی:
16+
این متن حاوی مفاهیم عمیق تاریخی، اجتماعی و دینی است که برای درک کامل آن، مخاطب نیاز به آشنایی با تاریخ صدر اسلام، مفاهیم اخلاقی و کلامی دارد. همچنین، برخی تشبیهات و پیشگویی‌ها ممکن است برای سنین پایین‌تر سنگین یا نامفهوم باشد.
روانشناسى اجتماعى مردم بصره
و من كلام له عليه‌السلام في ذم أهل البصرة بعد وقعة الجمل كُنْتُمْ جُنْدَ اَلْمَرْأَةِ
13 و از سخنان آن حضرت است در نكوهش مردم بصره سپاه زن بوديد،
وَ أَتْبَاعَ اَلْبَهِيمَةِ
و از چهارپا پيروى نموديد!
رَغَا فَأَجَبْتُمْ
بانگ كرد و پاسخ گفتيد،
وَ عُقِرَ فَهَرَبْتُمْ
پى شد و گريختيد .
أَخْلاَقُكُمْ دِقَاقٌ
خوى شما پست است
وَ عَهْدُكُمْ شِقَاقٌ
و پيمانتان دستخوش شكست.
وَ دِينُكُمْ نِفَاقٌ
دورويى‌تان شعار است ،
وَ مَاؤُكُمْ زُعَاقٌ
و آبتان تلخ و ناگوار .
وَ اَلْمُقِيمُ بَيْنَ أَظْهُرِكُمْ مُرْتَهَنٌ بِذَنْبِهِ
آن كه ميان شما به سر برد، به كيفر گناهش گرفتار ،
وَ اَلشَّاخِصُ عَنْكُمْ مُتَدَارَكٌ بِرَحْمَةٍ مِنْ رَبِّهِ
و آن كه شما را ترك گويد، مشمول آمرزش پروردگار.
كَأَنِّي بِمَسْجِدِكُمْ كَجُؤْجُؤِ سَفِينَةٍ قَدْ بَعَثَ اَللَّهُ عَلَيْهَا اَلْعَذَابَ مِنْ فَوْقِهَا وَ مِنْ تَحْتِهَا وَ غَرِقَ مَنْ فِي ضِمْنِهَا
گويى مسجد شما چون سينۀ كشتى است. به امر خدا زير و زبر آن در عذاب است، و هر كه در آن است غرقه در آب .
و في رواية وَ اَيْمُ اَللَّهِ لَتَغْرَقَنَّ بَلْدَتُكُمْ حَتَّى كَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَى مَسْجِدِهَا كَجُؤْجُؤِ سَفِينَةٍ أَوْ نَعَامَةٍ جَاثِمَةٍ
و در روايتى است كه: به خدا سوگند، شهر شما غرقۀ آب شود. گويى مسجد آن را مى‌نگرم، چون سينۀ كشتى از آب برون مانده، يا شتر مرغى بر سينه به زمين خفته .
و في رواية كَجُؤْجُؤِ طَيْرٍ فِي لُجَّةِ بَحْرٍ
و در روايتى: چون سينۀ مرغى در ميان موج دريايى .
و في رواية أخرى بِلاَدُكُمْ أَنْتَنُ بِلاَدِ اَللَّهِ تُرْبَةً
و در روايتى ديگر: خاك شهر شما گنده‌ترين خاك است و زمين آن مغاك .
أَقْرَبُهَا مِنَ اَلْمَاءِ وَ أَبْعَدُهَا مِنَ اَلسَّمَاءِ
نزديكترين به آب و دورترين شهرها به آسمان ،
وَ بِهَا تِسْعَةُ أَعْشَارِ اَلشَّرِّ
و نه دهم شرّ و فساد نهفته در آن .
اَلْمُحْتَبَسُ فِيهَا بِذَنْبِهِ
آن كه درون شهر است زندانى گناه ،
وَ اَلْخَارِجُ بِعَفْوِ اَللَّهِ
و آن كه برون است، عفو خدايش پناه .
كَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَى قَرْيَتِكُمْ هَذِهِ قَدْ طَبَّقَهَا اَلْمَاءُ
گويى شهر شما را مى‌بينم كه از هر سو به آب درون است ،
حَتَّى مَا يُرَى مِنْهَا إِلاَّ شُرَفُ اَلْمَسْجِدِ كَأَنَّهُ جُؤْجُؤُ طَيْرٍ فِي لُجَّةِ بَحْرٍ
جز كنگره‌هاى مسجد كه برون است، همچون سينۀ پرنده كه بر كوهۀ آب دريا نشسته.
13 و از سخنان آن حضرت است در نكوهش مردم بصره سپاه زن بوديد،
وَ أَتْبَاعَ اَلْبَهِيمَةِ
و از چهارپا پيروى نموديد!
رَغَا فَأَجَبْتُمْ
بانگ كرد و پاسخ گفتيد،
وَ عُقِرَ فَهَرَبْتُمْ
پى شد و گريختيد .
أَخْلاَقُكُمْ دِقَاقٌ
خوى شما پست است
وَ عَهْدُكُمْ شِقَاقٌ
و پيمانتان دستخوش شكست.
وَ دِينُكُمْ نِفَاقٌ
دورويى‌تان شعار است ،
وَ مَاؤُكُمْ زُعَاقٌ
و آبتان تلخ و ناگوار .
وَ اَلْمُقِيمُ بَيْنَ أَظْهُرِكُمْ مُرْتَهَنٌ بِذَنْبِهِ
آن كه ميان شما به سر برد، به كيفر گناهش گرفتار ،
وَ اَلشَّاخِصُ عَنْكُمْ مُتَدَارَكٌ بِرَحْمَةٍ مِنْ رَبِّهِ
و آن كه شما را ترك گويد، مشمول آمرزش پروردگار.
كَأَنِّي بِمَسْجِدِكُمْ كَجُؤْجُؤِ سَفِينَةٍ قَدْ بَعَثَ اَللَّهُ عَلَيْهَا اَلْعَذَابَ مِنْ فَوْقِهَا وَ مِنْ تَحْتِهَا وَ غَرِقَ مَنْ فِي ضِمْنِهَا
گويى مسجد شما چون سينۀ كشتى است. به امر خدا زير و زبر آن در عذاب است، و هر كه در آن است غرقه در آب .
و في رواية وَ اَيْمُ اَللَّهِ لَتَغْرَقَنَّ بَلْدَتُكُمْ حَتَّى كَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَى مَسْجِدِهَا كَجُؤْجُؤِ سَفِينَةٍ أَوْ نَعَامَةٍ جَاثِمَةٍ
و در روايتى است كه: به خدا سوگند، شهر شما غرقۀ آب شود. گويى مسجد آن را مى‌نگرم، چون سينۀ كشتى از آب برون مانده، يا شتر مرغى بر سينه به زمين خفته .
و في رواية كَجُؤْجُؤِ طَيْرٍ فِي لُجَّةِ بَحْرٍ
و در روايتى: چون سينۀ مرغى در ميان موج دريايى .
و في رواية أخرى بِلاَدُكُمْ أَنْتَنُ بِلاَدِ اَللَّهِ تُرْبَةً
و در روايتى ديگر: خاك شهر شما گنده‌ترين خاك است و زمين آن مغاك .
أَقْرَبُهَا مِنَ اَلْمَاءِ وَ أَبْعَدُهَا مِنَ اَلسَّمَاءِ
نزديكترين به آب و دورترين شهرها به آسمان ،
وَ بِهَا تِسْعَةُ أَعْشَارِ اَلشَّرِّ
و نه دهم شرّ و فساد نهفته در آن .
اَلْمُحْتَبَسُ فِيهَا بِذَنْبِهِ
آن كه درون شهر است زندانى گناه ،
وَ اَلْخَارِجُ بِعَفْوِ اَللَّهِ
و آن كه برون است، عفو خدايش پناه .
كَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَى قَرْيَتِكُمْ هَذِهِ قَدْ طَبَّقَهَا اَلْمَاءُ
گويى شهر شما را مى‌بينم كه از هر سو به آب درون است ،
حَتَّى مَا يُرَى مِنْهَا إِلاَّ شُرَفُ اَلْمَسْجِدِ كَأَنَّهُ جُؤْجُؤُ طَيْرٍ فِي لُجَّةِ بَحْرٍ
جز كنگره‌هاى مسجد كه برون است، همچون سينۀ پرنده كه بر كوهۀ آب دريا نشسته.
این گوهر را بشنوید
این گوهر را با صدای خود، برای دیگران به یادگار بگذارید.
برای ضبط گوهر با صدای خود، لطفا به حساب کاربری وارد شوید.
گوهر قبلی:نقش نيت در پاداش اعمال
گوهر بعدی:نقش عوامل محيطی در انسان
نظرها و حاشیه ها
شما نخستین حاشیه را بنویسید.
